12. 37 verschillende vormen en vijf categorieën van psychisch geweld van vrouwen tegen mannen

Samenvatting van: "Geweld en misbruik in de privé-sfeer: verschillende vormen van psychisch geweld op mannen."

Door: Ellen Goovaerts, Vrije Universiteit Brussel (VUB), 2005

Eindwerk in de Agogische wetenschappen, Sociale agogiekStudent: Ellen Goovaerts
Promotor: Prof. Dr. T.Van Loon
Co-promotor: Prof. Dr. D.Verté
Opdrachtgever: ‘Beweging tegen geweld - vzw Zijn’
Vrije Universiteit Brussel (VUB), Academiejaar 2004-2005

Uit het voorwoord:

“Psychisch geweld bij mannen kan aanwezig zijn in een relatie, of na een relatie. Bij relatiebemiddeling en/ of echtscheidingsbemiddeling is het dan ook belangrijk dat we hier oog voor hebben. Dit betekent dat de problematiek gekend moet zijn bij de bemiddelaars; dat ze psychisch geweld kunnen herkennen in verhalen of voorbeelden en dat ze hier gepast op kunnen reageren. Deze voorlichting moet niet enkel gebeuren naar bemiddelaars toe. De gehele bevolking moet weten dat de problematiek bestaat. We hopen met deze verhandeling een eerste aanzet te geven tot meer openheid en bekendheid over het onderwerp.”

Inhoudsopgave

Voorwoord

Dankwoord

Inhoudstafel

Inleiding

A.Theoretisch deel

1. Definitie van geweld

1.1. Geweld
1.2. Partnergeweld
1.3. Psychisch geweld

2. Gevoerde onderzoeken

3. Verschillende invalshoeken

3.1. De gezondheidsbenadering (biologisch/psychologisch)
3.1.1. Gewelddadige vrouwen versus gewelddadige mannen
3.1.2. Mogelijke oorzaken van partnergeweld door vrouwen
3.2. De morele benadering (sociologisch
3.2.1. Gender als sociale constructie
3.2.2. Wetenschappelijke verklaringen van partnergeweld
3.3. De legale benadering
3.3.1. De bestaande wetgeving met betrekking tot partnergeweld
3.3.2. Psychisch geweld als grond van echtscheiding?
3.3.3. PAS: Parental Alienation Syndrome

4. Kritische bemerkingen

B. Onderzoeksrapport

1. Inleiding

2. Aanleiding tot onderzoek

3. Onderzoekbaarheid van het probleem

4. Doelstelling

4.1. Doelstelling
4.2. De relevantie
4.3. De doelgroep

5. Probleemstelling en onderzoeksvragen

5.1. De probleemstelling
5.2. De onderzoeksvragen

6.Opzet en uitvoering van het onderzoek

6.1. Keuze onderzoekseenheden
6.2. Beschrijving en verantwoording dataverzamelingsmethoden
6.2.1. Het interview
6.2.2. De documentenanalyse
6.3. Materiaalverzameling
6.3.1. Het vinden van respondenten
6.3.2. Het documentenonderzoek
6.3.3. Een kanttekening
6.4. Registratie, verwerking en preparatie gegevens
6.4.1. Registratie
6.4.2. Verwerking en preparatie
6.5. Beschrijving en verantwoording analysebeslissingen
6.6. Een kwantitatieve analyse
6.7. Betrouwbaarheid en geldigheid

7. Resultaten

7.1. De kwalitatieve analyse
7.1.1. De verschillende vormen van psychisch geweld
7.1.2. Een categorieënindeling
7.2. De kwantitatieve analyse
7.3. Een kwantitatief meetinstrument

8. Conclusies en discussie

8.1. Conclusies
8.2. Discussie

9. Evaluatie, aanbevelingen, suggesties voor verder onderzoek

9.1. Evaluatie
9.2. Aanbevelingen
9.3. Suggesties voor verder onderzoek

Besluit

Literatuur

Uit de inleiding:

“Mannenmishandeling is … lang onbesproken, en zelfs onbespreekbaar geweest. Een groot deel van de sociale instellingen richten zich enkel op vrouwelijke slachtoffers. Zo kent iedereen de vluchthuizen voor vrouwen. Impliciet heeft het vrouw–tegen–man geweld daardoor een soort van maatschappelijke acceptatie, die niet weggelegd is voor man–tegen–vrouw geweld. De maatschappij lijkt het geweld van een vrouw tegen een man te gedogen. Recent is hierin verandering aan het komen. Er ontstaan initiatieven waar mannelijke slachtoffers zich tot kunnen richten, onder andere de ‘Blijf van mijn lijf’ – huizen voor mannen in Nederland. Deze verhandeling heeft als onderwerp ‘psychisch geweld op mannen binnen de intieme sfeer’. Het is een onderwerp dat net uit de taboesfeer komt, dat de maatschappij net begint te onderkennen.”

Uit de ‘Kritische bemerkingen’ (Hoofdstuk 4) van het theoretisch Deel A:

“Bij het opzoeken van literatuur over partnergeweld, hebben we (…) moeilijkheden ondervonden. (…) Dit (…) wijst er op dat er tot nu toe weinig wetenschappelijk onderzoek is gevoerd naar psychisch partnergeweld waarvan mannen het slachtoffer zijn. Wanneer we de informatie bekeken, blijkt er meer aandacht te zijn voor mannen die fysiek mishandeld worden door hun vrouw, dan mannen die onderhevig zijn aan psychisch geweld van hun partner. Psychisch geweld is een onderzoeksdomein dat veel minder tastbaar is, wat waarschijnlijk een verklaring is voor het weinige werk dat hier rond gevoerd is. Aan de andere kant is de gevonden literatuur uit verschillende landen afkomstig, wat er op wijst dat er langzaamaan in alle landen een bewustwording plaatsvindt.”

Uit de ‘Opzet en uitvoering van het onderzoek’ (Hoofdstuk 6) van het onderzoeksrapport Deel B:

Het betreft kwalitatief onderzoek met behulp van een vijftal open interviews (N=5) met mannen en een documentenonderzoek naar 62 gerechtelijke dossiers uit het gerechtelijk arrondissement Leuven (N=62).

Kwalitatieve Interviews (N=5)

Er is gekozen om respondenten te gebruiken als onderzoekseenheid. Dit zijn personen die geïnterviewd worden, met als doel informatie over henzelf te verkrijgen. Om de respondenten te selecteren, is gebruik gemaakt van gerichte steekproeven. Enkel die mannen zijn ondervraagd die met de problematiek in aanraking zijn geweest. Er zijn vijf interviews gehouden. De respondenten zijn verkregen door contact op te nemen met de organisatie BGMK – Bond voor Gescheiden Mannen met Kinderen, provincie Antwerpen.

Documentenonderzoek bij het gerechtelijk arrondissement Leuven (N=62)

Daarnaast is gebruik gemaakt van gerechtelijke dossiers van het gerechtelijk arrondissement Leuven. Deze dossiers werden geselecteerd op het voorkomen van psychisch geweld op mannen. Het betreft hier dus ook een gerichte steekproef. Na contact met het parket, de griffie en het maken van de nodige afspraken, is het documentenonderzoek gestart op 19 oktober 2004. In een eerste fase zijn de nodige documenten geselecteerd. Volgens de wet, zijn er drie ‘categorieën’ van klachten waarbinnen psychisch geweld in een partnerrelatie voorkomt, namelijk ‘bedreigingen’, ‘weigeren van bezoekrecht’ [Noot 83 Aangezien de documenten nog de term ‘bezoekrecht’ gebruikten, wordt deze term ook in deze verhandeling gebruikt] en ‘stalking’. Het zijn de dossiers die één van de drie categorieën als onderwerp hadden, die zijn geselecteerd. In totaal waren er 1963 dossiers. De verdachten in deze dossiers waren zowel vrouwen als mannen. Die dossiers zijn geselecteerd waarvan de vrouw de verdachte was. Uit deze selectie bleven 420 dossiers over. Van deze 420 dossiers zijn er 107 onderzocht. 62 van hen bleken van toepassing. Bij de andere dossiers waren de vrouwen ofwel familieleden, ofwel onbekenden. Tien dossiers konden niet onderzocht worden, omdat ze niet ter inzage waren. 35 van de 62 dossiers waren dossiers zonder gevolg, 27 van hen waren met gevolg.

7. Resultaten

7.1. De kwalitatieve analyse

7.1.1. De verschillende vormen van psychisch geweld

Zoals we eerder aangaven, zijn de verschillende vormen van psychisch geweld benoemt met behulp van de woorden van de respondenten. Hierdoor lijkt het dat sommige vormen meerdere keren voorkomen in onze opsomming. Dit meermaals voorkomen wordt opgevangen in de categorieënindeling.

In totaal kunnen we 37 verschillende vormen onderscheiden:

1. Achtervolgen. In de gegevens vinden we verschillende manieren van achtervolgen terug. Er is het achtervolgen met de wagen. Er zijn ook vrouwen die hun ex-partner volgen tot aan de woning en zelfs de woning willen betreden. En er is controlerend gedrag. Het tegenkomen van de ex-vrouw, telkens als de man met de kinderen op stap is.

2. Als man afgewezen worden door hun partner.

3. Bedreigen. Ook hierbij zijn verschillende wijzen terug te vinden in de gegevens. Er zijn de doodsbedreigingen, soms zelfs het dreigen met de dood van de kinderen, of met zelfmoord. Er is ook het dreigen met ‘ik ga u bijeen laten kloppen’. Dreigen met ‘het boekske open te doen tegen zijn baas’, met het inbreken in het appartement en er alles te vernielen of aanstalten maken om op de man in te rijden met de wagen. Het dreigen met een mes, of zijn moeder bedreigen. En tot slot het dreigen om de relatie te verbreken: ‘ik hoop voor u dat ge snel terug een job hebt, want ik wil niet getrouwd zijn met een dopper, anders vallen we al uit elkaar.’

4. Begluren

5. Beschuldigen. Een man beschuldigen van seksueel misbruik van de kinderen.

6. Brieven in de brievenbus steken

7. De schuld geven van alle ellende in hun relatie

8. Bestoken met e-mails

9. Geen steun geven. Een vrouw die van in het begin van de relatie aangeeft dat ze haar man niet zal verdedigen.

• ‘Haar vriendin zei als mijne man iets misdaan moest hebben; stond ik pal achter hem om hem te verdedigen en zij zei dat ze dat niet van plan was en zij heeft het ook nooit gedaan. Zij zou eerder iemand anders gelijk geven dan mij. Wat op een aantal andere momenten ook gebleken is.’

10. Herhaaldelijk vertrekken en terugkeren. De vrouw die telkens weer uit huis trekt, maar ook terugkeert.

11. Het huis leeg halen, zonder waarschuwing, zodat de man ’s avonds in een leeg huis thuis komt.

12. Het gebruiken van de kinderen, vooral het opzetten van de kinderen tegen de vader, zoals in onderstaande voorbeelden duidelijk wordt:

• ‘Toen heeft ze gezegd papa ik zie u graag, ze heeft mij een kus gegeven, laat mijn fiets los papa, want mama, vake of moeke die mogen ons hier nooit meer samen zien , want als ze ons samen zien dan heeft mama, vake en moeke gezegd dan mogen wij niet meer gaan skieën op de kunstpiste en krijgen wij geen nieuw kleren en nieuw schoenen meer en moeten wij met oude kleren en oude schoenen naar school komen.’
• ‘Ze had met de kinderen afgesproken ‘als ge buiten aan het spelen zijt, ga naar grootvader die achter de hoek woont, die zal gereed staan. We hebben nog een deel gepland om met jullie te doen’. Dus die kinderen gingen lopen, … en zo is dat blijven escaleren.’
• ‘Mijn ouders bieden al enkele jaren alle kinderen en kleinkinderen in de vakantie een reis van een week naar Tunesië aan. We gaan er met alle kinderen en kleinkinderen naartoe. Zij heeft dat al een paar keer geboycot. Het eerste jaar mochten de twee oudsten niet mee, … Altijd heeft ze een andere reden. Als ze mee mochten en we kwamen terug, zei ze dat ze salmonella hadden, enz.’
• ‘Zij begon de kinderen tegen mij op te zetten door hen te melden ‘papa leeft op ons kosten’’
• ‘De advocaat van haar zei ‘ja, mijnheer betaalt zijn schulden niet en betaalt ons ook niet.’ En de jeugdrechter zei ‘Omdat mijnheer zijn schulden niet betaalt, mag hij zijn zoon niet zien?’’

13. Lastig vallen

14. Lastig vallen via GSM door berichten te sturen, op de gsm te bellen, of door ingesproken berichten achter te laten.

15. Liegen tegen (ex) partner. Een vrouw die haar man zegt dat ze met het werk op weekend gaat, maar eigenlijk met een vriendin een plezierreisje naar Amsterdam maakt.

16. Het loon spenderen. Het loon van de man gebruiken om het huishouden, het eten, …, met de gedachte dat de vrouw haar loon spaart voor vakantie en woonst. De vrouw blijkt dit niet te doen, doet haar geld op aan winkelen.

17. Moeder laten primeren. Een vrouw die de eerste huwelijksnacht begint te wenen omdat ze haar moeder mist, en die elke dag van de huwelijksreis naar haar moeder moest bellen. Dezelfde vrouw die nooit bij haar man op de zaak stopte om een tasje koffie te drinken, maar wel doorreed naar de moeder om daar het tasje koffie te drinken.

18. Het maken van negatieve opmerkingen. De voorbeelden zeggen het beter dan we het zouden kunnen verwoorden:

• ‘Toen we 10 jaar getrouwd waren, wou ik met haar op reis gaan. Ze zei ‘er valt niks te vieren’, ‘daar heb je geen tijd voor’ en ‘wat ga je met ons kinderen doen?’’
• ‘En als ik dan een bloemetje meepakte, dan zei ze ‘Ha, heb je iets goed te maken?’ ‘Wat is het, hé, hebde iets gedaan?’’
• ‘Met ‘moederkesdag’ heb ik een mooi hangertje laten maken. Ze nam het aan en zei ‘ge denkt toch niet omdat je een hangertje geeft dat je seks mag hebben vanavond’

19. Het maken van obscene gebaren; het omhoog steken van de middenvinger naar hem.

20. Onwaarheden rondbazuinen. Het vertellen van allerhande verzinsels en onwaarheden over hem. Of de dochter wijsmaken dat ze de dochter is van een directeur, en dat ze hem als vader moet negeren. Van de andere krijgt zou ze immers veel meer kunnen erven.

21. Overspel. Het beginnen van een relatie met iemand anders tijdens het huwelijk.

22. Pesterijen

23. Roepen en tieren

24. Het verzenden van sms - berichten, vaak met dreigende inhoud zoals de voorbeelden hieronder aantonen:

• ‘Ik wil wel gewoon met je praten, al zou een goede beurt van jou zeer welkom zijn. Want in jouw… heb ik al langer zin’
• ‘Daar ga je wel spijt van krijgen, als je er niet bent dan hoor je ervan via de krant daar mag je zeker van zijn. En dan is het de laatste keer geweest dat je contact hebt met me. Heb jij dan geen hart in je lijf. Ik zal er staan om acht…’
• ‘Vanaf twaalf stap ik eruit. Heb van kids en ouders afscheid genomen. Wou van jou ook nog afscheid nemen, maar je wilde niet… Toch bedankt voor wat ik wel van je kreeg en voor de rest zul je misschien wel lezen. Vaarwel en wordt gelukkig’
• ‘J nu kunt ge er niet meer ontkennen dat ge n’en Turk zijt… iedereen heeft gezegd dien ouwe Turk… hoe kunt ge met dien over straat lopen… ik zei dat ge zo’ n vuiligheid waart… de ene vrouw achter de ander en dan voor hoer verwijten… ge ziet wel uw vader heeft het ook zo gedaan… en uw moeder… haar maar kinderen maken… had ik kinderen had kunnen krijgen had ge me ook laten stikken met mijn kind. Gij zijt gewoon crapuul, een vuiligheid, een hoerejager…. Ge moet sauna hebben… en blote vrouwen en sex sex en nog ne keer sex… ik ben een beetje te braaf voor u… gij moet een hoer hebben… één gelijk A., zo moet gij één hebben… och pak ze terug… ze wil u niet meer…weet ge wa nog J ik zal morgen eens naar … (onduidelijk) bellen om te zeggen dat ge overal rondstrooit dat ge 500 000 fr smeergeld hebt moeten geven om de zaak te winnen. Morgen bel ik daar heene… ge zijt nu op de hoogte… smeerlap, ouwe Turk, … Iedereen zegt da ge nen Turk zijt, wa wil gij zeggen dat het nie waar is… hoerenjager.’

25. Het gebruiken van de telefoon: het regelmatig opbellen, steeds opnieuw opbellen als de man heeft neergelegd, het bellen naar de ouders en de nieuwe vriendin, bellen op onbepaalde tijdstippen (overdag en ’s nachts), stille oproepen.

26. Hem uit het bevolkingsregister laten schrappen

27. Uitlachen

28. Uitmaken, uitschelden. Volgende voorbeelden maken dit duidelijk:

• ‘Weet ge wat je bent een grote mislukkeling op deze wereld. Je kan geen enkele vrouw houden en geld heb je ook niet’’,
• ‘zwarte aap’,
• ‘makak’,
• ‘vuile verkrachter’,
• ‘lafaard’

29. Vernederen

30. Verwijten. Ook hier zeggen voorbeelden meer, dan als we het zouden omschrijven:  

• ‘pretentieuse zot , ik hoop dat dit de les van uw leven, ik hoop dat ge met heel den boel failliet gaat, ge ziet het nu ge krijgt het niet verkocht, ge trekt mij mee in mijn ongeluk’,
• ‘alles wat met het mannelijk geslacht te maken heeft slecht is, dat het gangsters zijn, dat ze achter de piemel lopen, dat het hoerenlopers zijn, dat ze slecht zijn, dat ze hun geld op een ander uitgeven’

31. Weigeren te tekenen, bijvoorbeeld van documenten bij de notaris

32. Weigeren van seks

33. Weigeren van bezoekrecht

34. Zakelijk onderuit halen. Een vrouw die klantenlijsten van haar man geeft aan de concurrentie.

35. Zaken meenemen, zodat hij terug contact moet nemen

36. Haar zin doorduwen

37. Hem zwartmaken. Door negatieve dingen te zeggen tegen zijn vrienden over hem, door hem te kleineren bij vrienden, door alles in zijn schoenen te schuiven, en via controlerend gedrag: telefonisch contact nemen met zijn vrienden en hen vragen om haar in te lichten over zijn misstappen.

7.1.2. Een categorieënindeling

Er zijn zes categorieën gemaakt waarin de verschillende vormen van geweld een plaats krijgen, namelijk ‘bedreigingen’, ‘pesterijen’, ‘stalking’, ‘iemand neerhalen’, ‘met betrekking tot de kinderen’ en ‘andere’. Deze categorieën kunnen we verengen tot vijf categorieën. We laten ‘pesterijen’ tot het ‘stalken’ behoren.

Tot de categorie ‘bedreigingen’ behoren deze vormen die een dreiging aangeven, die angst oproepen bij een persoon voor zijn persoon of voor iets materieels. Hiertoe behoren ‘het bedreigen’, ‘roepen en tieren’, ‘het maken van obscene gebaren’ en ‘het afreageren op het voorwerp van het slachtoffer’. De laatste drie vormen zijn specifieke uitingen die bedreigend kunnen overkomen. Tot de vorm ‘het bedreigen’ behoren alle mogelijke bedreigingen, zoals doodsbedreigingen, bedreigingen om iemand in elkaar te ‘kloppen’, en die op allerhande manier worden geuit: via telefoon, sms, gsm, e-mail, …

Tot de categorie ‘stalken’ hebben we alles met betrekking tot ‘lastig vallen’ gegroepeerd. We hebben ons hiervoor gebaseerd op de omschrijving van ‘stalken’ volgens het strafwetboek. Hiertoe behoren dan ook volgende vormen: ‘het lastigvallen via GSM’, ‘het bestoken met sms – berichten’, ‘het bestoken met brieven’, ‘het bestoken met e-mails’, ‘het bestoken met telefoontjes’, ‘begluren’, ‘achtervolgen’ en ‘pesterijen’. Volgende vormen behoren eveneens tot de categorie ‘stalken’ en zijn een concretere uiting van de vorm ‘pesterijen’: ‘iemand uit het bevolkingsregister laten schrappen’, ‘zaken meenemen’, ‘het huis leeghalen’, ‘weigeren te tekenen’.

Hoewel in het schema de vorm ‘het gebruiken van kinderen’ mee gezien wordt als een uiting van de vorm ’pesterijen’, hebben we er toch voor gekozen om ‘het gebruiken van kinderen’ en ‘het weigeren van bezoekrecht’ in een aparte categorie te plaatsen, namelijk in de categorie ‘met betrekking tot kinderen’.

De categorie ‘iemand neerhalen’ heeft betrekking op deze handelingen die een persoon in wezen afbreken, die ervoor zorgen dat hij/zij een lager zelfbeeld ontwikkeld. Hiertoe behoren volgende vormen: ‘vernederen’, ‘uitlachen’, ‘uitmaken en schelden’, ‘het geven van negatieve opmerkingen’, ‘iemand zakelijk onderuit halen’ en de vorm ‘het herhaaldelijk vertrekken en terugkomen’. Daarnaast rekenen we hiertoe ook de vormen ‘afgewezen worden’, ‘moeder laten voorgaan’, ‘weigeren van seks’, ‘overspel’, ‘geen steun geven’. Ook de vormen ‘de schuld geven’, ‘verwijten’, ‘beschuldigen’, ‘iemand zwart maken’, ‘onwaarheden rondbazuinen’ en ‘liegen’ kunnen ervoor zorgen dat er geknaagd wordt aan iemands zelfbeeld.

Tot slot is er nog de categorie ‘andere’. Hiertoe behoren deze vormen die we tot geen enkele van de vorige categorieën hebben ingedeeld, namelijk ‘loon opmaken’ en ‘haar zin doorduwen’.

7.2. De kwantitatieve analyse

Voor de kwantitatieve analyse hebben we enkel gegevens gebruikt uit de gerechtelijke dossiers. We zijn gaan kijken naar de leeftijd van de vrouwen die beschuldigd worden van psychisch geweld, en we hebben daarnaast ook de aard van gerechtelijke dossiers bekeken.

Zoals eerder al gezegd hebben we 420 dossiers geselecteerd, waarvan de vrouw de verdachte is. Van die 420 dossiers hebben we 107 dossiers onderzocht. Hiervan bleken er 62 van toepassing te zijn. De andere dossiers hadden betrekking op familieleden of vrienden. Van de 62 dossiers zijn er 21 dossiers die betrekking hebben tot ‘het weigeren van bezoekrecht’, 13 dossiers hebben betrekking op ‘bedreigingen’ en 28 dossiers hebben als onderwerp ‘stalking’.

Uit de gegevens blijkt dat 4 vrouwen jonger zijn dan 30 jaar, 19 vrouwen zijn tussen 30 en 40 jaar, 23 vrouwen tussen 40 en 50 jaar, 2 vrouwen tussen de 50 en 60 jaar en twee vrouwen waren ouder dan 60 jaar. Van 12 vrouwen hebben we geen gegevens. De gemiddelde leeftijd van de vrouwen die beschuldigd worden van psychisch geweld is 39,9 jaar.

7.3. Een kwantitatief meetinstrument

Op basis van voorgaande resultaten is het mogelijk om een kwantitatief meetinstrument op te stellen. Aangezien dit ons te ver zou drijven, hebben we dit niet mee opgenomen in deze verhandeling. Toch willen we enkele aandachtspunten meegeven.

Het zou interessant zijn om een aantal sociodemografische factoren, zoals leeftijd, burgerlijke staat, aantal kinderen, … mee op te nemen in het meetinstrument. Dit zou een beter beeld kunnen geven van de populatie die met deze problematiek te maken heeft.

Wanneer men als doel van het meetinstrument het nagaan van welke vormen van psychisch geweld voorkomen vooropstelt, kan men opteren om de respondenten de lijst te laten aanvullen. De opsomming die hier wordt weergegeven, is immers niet exhaustief.

Men kan ook het meetinstrument voorleggen aan zowel mannen waarvan men weet dat ze psychisch mishandeld zijn door hun (ex) vrouw als aan mannen waarvan men dit niet weet. Hierdoor kan nagegaan worden welk percentage van de bevolking te maken heeft met psychisch geweld. Tevens kan men ook onderzoeken waarom sommige mannen zich wel als slachtoffer rapporteren, terwijl anderen dit niet doen.

8. Conclusies en discussie

8.1. Conclusies

Van de 107 onderzochte gerechtelijke dossiers, waren er 62 bruikbaar voor het onderzoek. De informatie uit deze 62 dossiers, werd samengebracht met de informatie uit 5 interviews.

Uit deze data hebben we een lijst kunnen opstellen van de verschillende vormen waarin psychisch geweld kan voorkomen. In totaal kunnen we 37 vormen onderscheiden, die we ingedeeld hebben in vijf categorieën: ‘stalking’, ‘bedreigingen’, ‘iemand neerhalen’, ‘met betrekking tot de kinderen’ en ‘andere’. Onderstaande figuur geeft deze categorieënindeling schematisch weer.

Figuur 2. De categorieënindeling

1. Categorie ‘Stalking’: het lastig vallen van een persoon op een wijze die voor een betrokkene last meebrengt.
[Noot 89. De Nauw, A. (2002) Inleiding tot het bijzonder strafrecht, vierde herwerkte uitgave, Mechelen: Kluwer Uitgevers, p. 174]

Men kan iemand stalken:

• door achtervolging
• Het volgen van iemand en het willen betreden van de woonst
• Het achtervolgen met de auto
• Controlerend gedrag
• door iemand lastig te vallen
• in persoon
• via GSM
• via sms – berichten
• via telefoon
• via e-mail
• via brieven
• door pesterijen
• Het meenemen van zaken
• Het huis leeghalen
• Iemand uit het bevolkingsregister laten schrappen
• Weigeren iets te tekenen

2. Categorie ‘Bedreigingen’: het dreigen met, het oproepen van angst bij een persoon voor zijn persoon of voor iets materieels

Bedreigingen kunnen geuit worden:

• In persoonlijk contact
• Via een andere persoon
• Via GSM
• Via sms-berichten
• Via telefoon
• Via e-mail
• Via brieven
• Naar de persoon zelf
• Naar de familie van de persoon
• Naar de bedreiger zelf (vb. dreigen met zelfmoord)
• Door te roepen en te tieren
• Door het maken van obscene gebaren
• Door zich af te reageren op een voorwerp van het slachtoffer (Vb. een auto beschadigen, de naam krassen in de woning,…)

3. Categorie ‘Iemand neerhalen’: deze handelingen die een persoon in wezen afbreken, die ervoor zorgen dat hij/zij een lager zelfbeeld ontwikkeld.

Men kan iemand neerhalen:

• Door negatieve opmerkingen te maken
• Door iemand zakelijk er onderuit te halen
• Door herhaaldelijk te vertrekken en terug te komen
• Door iemand uit te lachen
• Door iemand uit te maken, uit te schelden
• Door iemand verwijten te maken
• Door iemand de schuld te geven
• Door iemand te beschuldigen
• Door iemand zwart te maken
• Door te liegen
• Door onwaarheden rond te bazuinen over die persoon
• Door de persoon af te wijzen
• Door geen steun te geven
• Door overspel te plegen
• Door iemand anders (vb. de moeder) te laten primeren
• Door het weigeren van seks

4. Categorie ‘Met betrekking tot de kinderen’: deze handelingen waarbij kinderen betrokken zijn
Kinderen kunnen betrokken worden bij het psychisch geweld

• Door kinderen te gebruiken
• (Vb. De kinderen aanzetten iets te doen;
• Het gezag van de andere ouder ondermijnen;
• De andere ouder in een negatief daglicht stellen bij het kind)
• Door het weigeren van bezoekrecht

5. Categorie ‘Andere’: de overige vormen

• Iemand die haar zin doorduwt
• Het loon spenderen aan andere zaken dan voorzien

Belangrijk is in rekening te houden dat één van deze vormen of een combinatie van de vormen bij de onderzoeksgroep steeds herhaaldelijk voorkwam. Het gaat dus niet over het één keer voorkomen van één bepaalde vorm.

Uit het onderzoek is bovendien naar voren gekomen dat de gemiddelde leeftijd van de vrouwen binnen de gerechtelijke dossiers 39,9 jaar bedroeg. Het grootste deel van de vrouwen is dus ouder dan 30 jaar. Deze gegevens spreken dan ook de bevindingen uit de literatuur tegen.

Pdf-versie met het volledige rapport:

http://www.vub.ac.be/wetenschapswinkel/publicaties/2004-2005/thesis_EGoovaerts_Zijn.pdf